Δράση του συλλόγου <ΙΣΤΟΡΙΚΟ>

Ο Εξωραϊστικός -Πολιτιστικός σύλλογος Ορίου (Ε-Π.Σ.Ο.) συμπλήρωσε φέτος σαράντα εννέα χρόνια δράσης. Ιδρύθηκε το 1963 με την απόφαση 439/63 του Πρωτοδικείου Χαλκίδας από 24 μέλη κάτοικοι του χωριού. Όπως όλοι οι τοπικοί σύλλογοι συνετέλεσε και αυτός με τη δραστηριότητά του στη διατήρηση της τοπικής πολιτισμικής κληρονομιάς, στην εδραίωση της συμμετοχικής δράσης και στη σύγχρονη αναδόμηση της ελληνικής κοινωνίας.
Στην περίοδο της δικτατορίας ανεστάλη η λειτουργία του με την προκήρυξη του Γ.Ε.Σ. υπ’ αριθμ. 28/29-6-1967, αλλά αμέσως μετά τη πτώση της δικτατορίας επαναλειτούργησε, έγιναν αρχαιρεσίες, εξελέγη νέο διοικητικό συμβούλιο και έκτοτε λειτουργεί κανονικά. Στη συνέχεια με την υπ’ αριθμ. 217/94 του Πρωτοδικείου Χαλκίδας επιβεβαιώθηκε η μη σύννομη διάλυσή του από τη δικτατορία. Σήμερα αριθμεί περίπου εξήντα μέλη εγγεγραμμένα, αλλά όλοι οι κάτοικοι του χωριού νιώθουν φίλοι και μέλη του συλλόγου στηρίζοντάς τον οικονομικά και ηθικά.
Έχει στην ιδιοκτησία του ένα κτίριο 300m2 στο κέντρο του χωριού, που λειτουργεί ως Πολιτιστικό κέντρο με κεντρική θέρμανση. Διαθέτει αίθουσα πολλαπλών χρήσεων χωρητικότητας 150 ατόμων εξοπλισμένη με ηχητικό σύστημα και σύστημα προβολής ταινιών καθώς και κινηματογραφική μηχανή. Ακόμα διαθέτει άλλες δύο αίθουσες, στη μια στεγάζεται το Αγροτικό ιατρείο και στην άλλη η Βιβλιοθήκη και το αρχείο του συλλόγου. Διοργανώνει εκδηλώσεις σ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και κυρίως Χριστούγεννα, απόκριες, Πάσχα και καλοκαίρι.
Συντηρεί και εξωραΐζει το πολιτιστικό κέντρο με χρήματα που συλλέγει από τις εκδηλώσεις καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο που στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό σχολείο. Όσο επιτρέπουν τα οικονομικά του εξωραΐζει κομμάτια του χωριού. (Πρόσφατα έφτιαξε πέτρινη βρύση και παγκάκια κοντά στο ποτάμι.) Τέλος ασχολείται με τη συλλογή και διάσωση λαογραφικού και φωτογραφικού υλικού με σκοπό την έκδοσή του. Σ΄ όλα αυτά τα χρόνια, αποτελεί σημείο ενότητας για τους κατοίκους και τους καταγόμενους από το χωριό μας, η δράση του υπήρξε έντονη, έχει συνεισφέρει και εξακολουθεί να συνεισφέρει πολλά στη καθημερινότητα των κατοίκων του χωριού.

Δράση του συλλόγου

Αεροφωτογραφία από το παλαιό Οριό
 Δράση  του  συλλόγου
Ο σύλλογός μας όπως ήδη αναφέραμε δραστηριοποιείται για περίπου πέντε δεκαετίες. Η δράση του ήταν σημαντική, άλλες φορές υποτονική και άλλες έντονη, αλλά πάντα με στόχο τη συνοχή και το καλό του χωριού μας  και πάντα προωθούσε τη συνεργασία με το κοινοτικό συμβούλιο. Ανασκαλεύοντας τις μνήμες μας αξίζει να αναφέρουμε κάποιες απ΄ αυτές.
1.    Αγορά  του οικοπέδου και χτίσιμο του κτιρίου του συλλόγου όπου στεγάσθηκαν και στεγάζονται το ιατρείο, κοινοτικό γραφείο και η βιβλιοθήκη τελευταία.
2.    Αγορά ή δωρεά παλαιών κτισμάτων κατεδάφιση και δημιουργία παιδικής χαράς .
3.    Αγορά ή δωρεά παλιών κτισμάτων κατεδάφιση και κατασκευή ημιυπαίθριου χώρου –στάσης –βρύσης στο κέντρο του χωριού.
4.    Αγορά ή δωρεά κτημάτων και διάνοιξη του γηπέδου.
5.    Κατασκευή αναμεταδότη τηλεοπτικού σήματος στο Μουρτάρι (Προφήτης Ηλίας)
6.    Πολιτιστικές εκδηλώσεις (εκδήλωση για τον καραγκιοζοπαίχτη του χωριού μας Σπύρο Διονυσάτο, τακτική διοργάνωση χοροεσπερίδας στην Αθήνα, Χριστουγεννιάτικες και  αποκριάτικες εκδηλώσεις, καρναβάλι για πολλά χρόνια. Διοργάνωση κοινής εκδήλωσης  σε συνεργασία με άλλους φορείς (Δήμος, Πνευματικό κέντρο Ι.Αρ.Τζέμη, θεατρικές παραστάσεις, προβολή ταινιών)
7.    Διοργάνωση  πανηγυριού κάθε 15αύγουστο που διατηρείται  μέχρι και σήμερα  με εθελοντική εργασία και μύηση των μικρότερων σ΄ αυτή.
8.    Ενίσχυση οικογενειών του χωριού μας με οικονομικά προβλήματα
9.    Διοργάνωση βιβλιοθήκης – περιοδική έκδοση περιοδικού εντύπου.
10.    Οργάνωση   αθλητικών   χώρων  και εικαστικών δραστηριοτήτων στο κτίριο  του συλλόγου  ( σκάκι, Πινκ – Πονκ , επιτραπέζια παιχνίδια  κεραμική ζωγραφική κ.λ.π.)
11.    Χειροποίητα  ημερολόγια  με διάφορα υλικά (χαλκό, ξύλο, σκίτσα κ.λ.π.) από τα μέλη του συλλόγου για οικονομική ενίσχυση των διάφορων επιμέρους στόχων
12.    Έκδοση αναμνηστικού ημερολογίου το 2004 με παλιές φωτογραφίες και λαογραφικό υλικό
13.    Αποπεράτωση - συντήρηση και εξοπλισμός του Πολιτιστικού κέντρου με καλοριφέρ, ηχητικό σύστημα και σύστημα προβολής
14.    Εξαγορά κοινόχρηστου χώρου ανάμεσα στην εκκλησία και στο σύλλογο με τη βοήθεια του πρώην Δήμου Αυλώνος.
15.    Κατασκευή πέτρινης βρύσης –παγκάκια κοντά στο ποτάμι και εξωραϊσμό του χώρου αυτού.
16.    Συγκέντρωση παλιών φωτογραφιών και λαογραφικού υλικού καθώς και συντήρηση του Λαογραφικού Μουσείου στο παλιό Δημοτικό σχολείο.
Όλα τα παραπάνω  είναι πολύ σημαντικά αν σκεφθεί κανείς  ότι στηρίζονται στην εθελοντική εργασία, στην προσωπική και συλλογική  προσπάθεια.
 Ευελπιστούμε  να συνεχίσουμε την πορεία  αυτή.

Το χωριό μου

Όριο 

Όμορφο γραφικό χωριό πολύ κοντά στις παραλίες της Οκτωνιάς. Απέχει μόνο 4 χλμ. από την παραλία της Μουρτερής  Στο Όριο υπάγεται  και ο οικισμός Μυρτέα (πρώην Μουρτάρι ).

    Για το όνομα του χωριού  αλλά και την γραφή του υπάρχουν πολλές απόψεις. Από  πολλούς γράφεται  με διάφορες γραφές : Ωριό, Ωρηό, Οριό, ΄Ωριον, Αρεός, Όριο. Το πραγματικό του όνομα θα  πρέπει να ήταν  “Όριον “, που  προέρχεται από τη λέξη όριο (ορίζω). Σημαίνει το σύνορο, το ορόσημο , το τέλος μέχρι του οποίου φθάνει ένας αγρός, ένας  νομός, στην προκειμένη δε περίπτωση  η περιοχή της αρχαίας Κύμης. Αποτελούσε το όριο, το σύνορο, τη μεθοριακή γραμμή μεταξύ  της περιοχής της αρχαίας  Κύμης, της Οιχαλίας και των Κοίλων, για ορισμένη δε περίοδο και της  Ερετριακής. Στην ίδια θέση εξακολουθούσε να είναι  και κατά τους Κλασικούς χρόνους, επίσης κατά την Βυζαντινή, την Ενετική και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Και πάντα έφερε  το ίδιο όνομα. Η περιοχή είναι γεμάτη οπωροφόρα δέντρα , περιβόλια και λουλούδια ,πολλοί κάτοικοι του χωριού  ασχολούνται με γεωργικές εργασίες.

Στο Οριό βρέθηκε συλλογή φράγκικων νομισμάτων, που μαρτυρούν την ύπαρξη του και κατά την Φραγκοκρατία. Επίσης πολλά επίθετα όπως Ντα(Δα)λιάνης, Γιαννούλης, Μαυρογένης, μαρτυρούν ότι το χωριό κατοικούνταν κατά τη Φραγκοκρατία και μάλιστα βρίσκονταν σε  ακμή. Οι σταυροφόροι που κατέλαβαν την περιφέρεια Αυλωναρίου, Ορίου  και Γρυγχών  ήταν Φλαμανδοί  Γάλλοι. Σώζεται μάλιστα και το Φραγκικό  τοπωνύμιο <<Φραντσέσκο>>  στα δυτικά του σχολείου. Εκεί ήταν  κτισμένο το ανάκτορο   του Φράγκου τοπικού φεουδάρχη, όπου έμενε η  Γαλλίδα κόρη του. Κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Χαλκίδας από τους Τούρκους ο Μωάμεθ ο Β΄ με δύναμη 3000 ιππέων κατέδραμε προς την Κεντρική Εύβοια κι έφθασε μέχρι το Οριό. Κατά την διαδρομή του έσφαξε  άνδρες, γυναίκες και παιδιά , ακόμη και βρέφη. Τα δε παιδιά από 15 ετών  και άνω τα έστειλε σκλάβους στην  Κωνσταντινούπολη. Ο Μωάμεθ ο Β΄, με το ιππικό του , έφθασε  στο ¨Οριο και  όχι  στον Ωρεό της  Βόρ. Εύβοιας όπως επικρατεί. Σώζεται δε ζωντανή η παράδοση  της επιδρομής του σε όλους τους  κατοίκους των χωριών της περιοχής.

    Κατόπιν οι Τούρκοι προχώρησαν μέχρι τη σημερινή βρύση , στα δυτικά της οποίας ήταν το φρούριο La Cupa ( Κούπα) και στο οποίο  είχαν καταφύγει 3000 περίπου  Έλληνες από όλα τα χωριά της περιοχής. Το φρούριο καταλήφθηκε από  τους Τούρκους  με προδοσία και σφάχτηκαν επιτόπου όλοι όσοι  παραδόθηκαν ή γκρεμίστηκαν από  τις επάλξεις  των τειχών του  φρουρίου . Το Όριο στα 1750 περίπου, ύστερα από το φόνο ενός Άραβα , υπηρέτη του  Τούρκου σπαή του χωριού, στο  νερόμυλο της μονής Κοτσικιάς, έγινε ιδιοκτησία του σπαή.

    Κατά την απελευθέρωση της  Εύβοιας το 1833, για να γίνουν κύριοι και κάτοχοι της γης τους  οι κάτοικοι του χωριού ,αναγκάστηκαν να το αγοράσουν από τους Τούρκους ιδιοκτήτες.Κατά την επιστροφή του από την Κύμη  ο Ομέρ μπέης ο Καρυστινλής, μετά την πρώτη του εξόρμηση εναντίον της τον Ιούνιο του 1821 με τους 300 εμποροπόλεμους Καρύστιους  στρατιώτες του, στρατοπέδευσε στο  Οριό για να έχει τροφές για το ιππικό του και να προσέχει να μην επαναστατήσουν οι κάτοικοι  των χωριών της περιοχής. Όταν πληροφορήθηκε  ότι ο Γεώργ. Βαλτινός με μερικούς άντρες του  κατέλαβε  τη θέση  <<Κωλιαρή>> κοντά στο χωριό  Κήποι, βάδισε εναντίον του ,επιτέθηκε και τον ανάγκασε να αποσυρθεί προς το  Μαυροβούνι, αφού έχασε  έναν από τους άντρες του.  Ο ίδιος δε ο Ομέρ  επέστρεψε στο στρατόπεδο του. Μετά από λίγες μέρες ,μόλις πληροφορήθηκε ότι στα χωριά  Επισκοπή  και Λόκα  είχαν συγκεντρωθεί επαναστάτες ,βάδισε εναντίον τους , εκείνοι  σαν πρωτόπειροι και άοπλοι που ήταν , οπισθοχώρησαν  στο βουνό ,εγκαταλείποντας έναν νεκρό. Ο Ομέρ μπέης αφού έκαψε το χωριό Λόκα και τις  θημωνιές του, επέστρεψε στο  Οριό.

    Οι μοναχοί της μονής του Αγίου Δημητρίου Οκτωνιάς – Καταρράκτη, κατά την Επανάσταση του 1821 επαναστάτησαν κατά των Τούρκων  με επικεφαλής τον  ηγούμενο τους  Παίσιο . Συνεργάστηκαν δε με τους Κυμαίους  επαναστάτες  και τροφοδότησαν τα πλοία  τα πλοία των Κυμαίων επαναστατών  Δημ. Γιαννάκη και Δημ. Αστέρη.

    Ο Ομέρ μπέης της Καρύστου , στην  επιστροφή του  από την  Κύμη τον Ιούνιο του 1821,συνέλαβε τον ηγούμενο Παίσιο , τον καλόγερο Λυμπουνά από την Ποταμιά, τον Ιερομόναχο Προκόπιο Κων. Αγιοπαυλίτη από τη Σκιάθο και άλλους οκτώ μοναχούς. Τους μετέφερε στη συνέχεια στα αλώνια του χωριού Ορίου, ενώ αγγάρευσε τον τυχαία εβρισκόμενο εκεί  Κονίστριο Αναστάσιο Ψυχογιό να κατασκευάσει ισάριθμους σκόλοπες (παλούκια). Άρχισε ο δύστυχος Ψυχογιός να ετοιμάζει τα παλούκια της θυσίας. Την ώρα που ίσιωνε ένα, ένας Τούρκος με το όνομα Γκιούλης τον ρώτησε : <<Δεν μου λες, ποιο είναι το δικό σου; >>κι εκείνος του απάντησε : <<Όποιο μου δώσετε>>.

    Ανασκολοπίστηκε (σουβλίστηκε ) πρώτα ο ηγούμενος  Παίσιος και δεύτερος ο Ιερομόναχος Προκόπιος, οι οποίοι υπέστησαν χωρίς διαμαρτυρία το μαρτύριο σαν άλλοι Αθανάσιοι. Διάκοι. Ετοιμάζονταν να σουβλιστεί  ο τρίτος μοναχός, ένας γέροντας που δεν μπορούσε να βαδίσει σηκώνοντας το βάρος του μαρτυρίου και από το φόβο του επικείμενου θανάτου έπεφτε εδώ κι εκεί. Κατά καλή του  τύχη, καθώς και τον άλλων  ενιά  μοναχών , έφθασε έφιππος ο γραμματοκομιστής του Ομέρ μπέη  του Καρυστινλή, καλώντας τον να πάει αμέσως  στον  Έγριπο ( Χαλκίδα). Ο Ομέρ το διάβασε  με μεγάλη χαρά και άρχισε να πυροβολεί  στον αέρα. Τον μιμήθηκαν και όλοι οι άλλοι Τούρκοι , σε ένδειξη  χαράς φωνάζοντας :<< Πασάς ήλθεν εις τη Χαλκίδα>>. Ο γέροντας καλόγερος , κάτωχρος και μισοπεθαμένος, περίμενε το τέλος του μαρτυρίου του. Ο Ομέρ του χάρισε τη ζωή, καθώς και τον άλλων  και τους διέταξε να γυρίσουν στο μοναστήρι. Στο γέροντα μάλιστα , έδωσε  << ντεσκερέ >> , δηλ. γράμμα διορισμού και του είπε: <<Πήγαινε εις το μοναστήρι σου να είσαι ηγούμενος>>. Μόνος αυτός επέστρεψε στο μοναστήρι, όπου πέθανε το 1830. Οι άλλοι καλόγεροι πήραν τα όπλα και ακολούθησαν τον Κριεζώτη. Αμέσως, κατά το βράδυ , ο Ομέρ αναχώρησε για τη Χαλκίδα προς αντάμωση του Ομέρ Βρυώνη, όπου έμεινε περίπου ένα μήνα. Κατά τη δεύτερη εξόρμηση κατά της Κύμης, ο Ομέρ  κατέστρεψε και ερήμωσε το μοναστήρι για τη συμμετοχή των καλόγερων στον απελευθερωτικό αγώνα (1822).